«Адзін з самых цяжкіх гадоў». Беларускія эканамісты зрабілі прагноз на 2021 год
Мінулы 2020 год выявіўся вельмі цяжкім для беларускай эканомікі. Але новы, 2021-ы, можа быць яшчэ складанейшым. Пра гэта «Белсату» распавялі беларускія эканамісты.
Два галоўныя сцэнары
Паводле экспертаў, у 2021 годзе развіццё эканомікі будуць вызначаць два асноўныя сцэнары. Пры першым палітычны крызіс не будзе ўрэгуляваны, пры другім – ён будзе пераадолены. Ад гэтых сцэнароў будуць залежаць такія паказнікі, як інфляцыя і курс нацыянальнай валюты, падкрэсліў аналітык даследчай групы BusinessForecast.by Аляксандр Муха.
На ягоную думку, у першым сцэнары курс рубля перавысіць Br 3 за долар. Істотны ціск на курс і золатавалютныя рэзервы будуць аказваць плацяжы па вонкавых і ўнутраных абавязках, намінаваных у замежнай валюце. Аляксандр Муха падкрэсліў, што валавы вонкавы доўг рэзідэнтаў Беларусі ўжо цяпер набліжаецца да свайго гістарычнага максімуму, склаўшы на дзень 1 кастрычніка каля $ 40,561 млрд. А плацяжы па асноўным доўгу і адсотках, якія запланаваныя на 2021 год, складаюць $ 16,379 млрд.
«Відавочна, што ва ўмовах палітычнага крызісу і санкцыйнага ціску з боку заходніх дзяржаваў рэфінансаваць і выплаціць гэта ў штатным рэжыме будзе надзвычай цяжка. Можа адбыцца істотны рост пратэрмінаванай вонкавай запазычанасці, што не можа не хваляваць. Наступны год з эканамічнага пункту гледжання будзе адным з самых цяжкіх за апошнія дзесяцігоддзі. А з пункту гледжання пагашэння вонкавага доўгу рэзідэнтаў Беларусі наступны год будзе самым цяжкім у гісторыі Беларусі», – адзначыў аналітык BusinessForecast.by.
Апроч таго, смалы ў агонь можа падліць узмацненне адтоку замежнага капіталу з Беларусі – разам з магчымым адтокам валютных дэпазітаў з банкаўскага сектару краіны.
«Напрыклад, ёсць неадклікомыя дэпазіты, якія нельга проста так забраць, але рана ці позна ў іх канчаюцца тэрміны. І калі палітычны крызіс не будзе ўрэгуляваны, з высокай доляй верагоднасці можна прагназаваць далейшае забіранне валютных дэпазітаў з беларускіх банкаў з усімі наступствамі», – заявіў эканаміст.
Падзенне даходаў
Аляксандр Муха таксама прагназуе, што ў 2021 годзе можа адбыцца дастаткова глыбокае падзенне даступных даходаў насельніцтва як у рэальным выражэнні (цэны будуць расці хутчэй за даходы), гэтак і ў доларавым. Гэта можа прывесці да ўзмацнення сацыяльнай і палітычнай незадаволенасці ў краіне.
«Беларусь паводле сярэдняга заробку істотна адстае і ад Расейскай Федэрацыі, не кажучы ўжо пра краіны Балтыі, Польшчу. Больш за тое, існуе імавернасць, што з улікам магчымай дэвальвацыі беларускага рубля да долара ЗША ў наступным годзе паводле сярэдняга заробку нашую Беларусь можа абагнаць і Украіна», – мяркуе эканаміст.
Беларусь чакае стагнацыя
Старэйшы навуковы супрацоўнік Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтру (BEROC) Леў Львоўскі чакае ў 2021 годзе стагнацыі ў эканоміцы.
«З мінімальным падтрыманнем Расеі нас, хутчэй за ўсё, будзе чакаць або скарачэнне ВУП на 1–2 %, або, магчыма, нават мінімальны рост на 0,5–1 %», – заявіў ён.
Але «калі здарыцца нейкі трыгер, і людзі зноў пачнуць актыўна здымаць дэпазіты з банкаў», можа здарыцца фінансавы крызіс, бо «доля кепскіх актываў і крэдытаў там ужо на мяжы, і банкам востра не хапае ліквіднасці». Калі працягнецца рублёвае зацісканне крэдытаў, можа адбыцца і крызіс неплацяжоў, у выніку якога прадпрыемствы не змогуць працягваць сваю дзейнасць. Гэта пацягне ланцугом іх партнёраў і контрагентаў.
«Калі ў дадатак да гэтага здарыцца нейкі палітычны канфлікт з Расеяй, то гэта можа пацягнуць крызіс, звязаны з нашым дзярждоўгам. Калі Уладзімір Пуцін стане ў позу і пасварыцца з Аляксандрам Лукашэнкам, гэта можа паставіць рэсурсы сістэмы на мяжу», – мяркуе Леў Львоўскі.
Шмат негатыўнага
Агулам, на думку Львоўскага, «шмат што можа здарыцца, і пераважна, на жаль, негатыўнага для эканомікі». Напрыклад, значную ролю могуць адыграць санкцыі з боку ЗША. Эксперт лічыць, што хоць яны не будуць маштабнымі і сектаральнымі, але могуць спрычыніцца «да сур’ёзных праблемаў на тых ці іншых прадпрыемствах ці карэктавання палітыкі рэжыму», зрабіць прадпрыемствы таксічнымі.
Сярод пазітыўных момантаў у 2021 годзе Леў Львоўскі бачыць магчымае аднаўленне сусветнай эканомікі ў выніку вакцынацыі ад каронавіруса. Патэнцыйна гэта можа павысіць попыт і на беларускі экспарт.
«Гэта будзе выпрабаванне краіны»
Кіраўнік навукова-даследчага Цэнтру Мізэса Яраслаў Раманчук мяркуе, што ўлады з вялікай верагоднасцю выкарыстаюць інфляцыю і дэвальвацыю, каб «канфіскаваць грошы ў прадпрыемстваў, юрыдычных і фізічных асобаў».
«Будзе яшчэ большым крызіс банкаўскай сістэмы, будзе велізарны ціск на бюджэт, бо будуць банкрутаваць дзяржаўныя прадпрыемствы. Інфляцыя чакае больш за 10 %. Курс пры АМАПа-эканоміцы будзе больш як Br 3,3 за долар. Заробкі могуць упасці да $ 400. Колькасць людзей, якія апынуцца за рысай галечы, дасягне 10–15 %», – заявіў ён.
На думку Яраслава Раманчука, «гэта будзе выпрабаванне краіны».
«І калі да палітычнага крызісу далучацца яшчэ чыннікі сацыяльна-эканамічныя, думаю, нават пакорныя пралетарыі, якія сядзелі і чакалі, чым скончыцца, будуць выстаўляць да ўладаў зусім іншыя патрабаванні», – адзначыў эканаміст.
Змена ўлады палепшыць сітуацыю ў эканоміцы
Разам з тым сітуацыя можа істотна палепшыцца, калі палітычны крызіс будзе пераадолены. У гэтым выпадку вядзецца пра паўнавартасную змену ўлады, новыя выбары і ўсёабдымнае ўрэгуляванне палітычнага крызісу, паведаміў Аляксандр Муха.
У такім выпадку, на ягоную думку, «рэзідэнты Беларусі змогуць атрымаць доступ да вонкавых запазычанняў на дастаткова камфортных умовах і прайсці графік плацяжоў па вонкавым доўгу ў штатным рэжыме». У новага ўраду Беларусі можа адкрыцца доступ да сур’ёзных рэсурсаў міжнародных фінансавых арганізацыяў, у тым ліку МВФ. Гаворка можа ісці прынамсі пра некалькі мільярдаў долараў. Таксама адкрыецца шлях да выпуску новых еўрааблігацыяў, каб падтрымаць эканоміку і рэалізацыю структурных рэформаў.
Узровень інфляцыі ды дэвальвацыі ў другім сцэнары будзе заўважна ніжэйшым у параўнанні з першым. Істотна зменшацца інфляцыйныя і дэвальвацыйныя чаканні.
«Чым хутчэй будзе вырашаны сённяшні палітычны крызіс, тым менш будзе негатыўных эфектаў для нацыянальнай эканомікі і для грамадства Беларусі агулам», – падкрэсліў Аляксандр Муха.
МГ belsat.eu
