Ilu przedstawicieli mediów przebywa obecnie w białoruskich aresztach i więzieniach?
Za kratami znajduje się obecnie kilkudziesięciu białoruskich dziennikarzy – część z nich skazano za ich działalność zawodową, ale są też osoby, co do których nie wiadomo nawet, gdzie ani za co zostali aresztowani. Z powodów politycznych w więzieniach przebywa również wielu blogerów i osób związanych ze środowiskiem dziennikarskim.
Ten tekst został napisany 19 maja 2021, ale musi być cały czas aktualizowany. Dlatego, że dziennikarze, fotoreporterzy i blogerzy są na Białorusi zatrzymywani i aresztowani nieustannie.
Na Białorusi liczba prześladowanych dziennikarzy wzrosła 4,5 razy w ciągu roku: w ub.r. zostało aresztowanych siedmioro pracowników mediów, w tym – 32. Obecnie więzionych jest 25 dziennikarzy. Więcej jest tylko w Chinach (50 osób), które posiadają 155 razy więcej ludności niż Białoruś.
„Sprawa TUT.by”
18 maja przeprowadzono serię zatrzymań w ramach sprawy karnej związanej z domniemanym „uchylaniem się od płacenia podatków na dużą skalę” w związku z rejestracją TUT BY MEDIA w Parku Wysokich Technologii w Mińsku. Zatrzymane zostały m.in:
- Maryna Zołatawa – redaktor naczelna TUT.by. Przebywa w mińskim areszcie śledczym na ul. Waładarskiego w Mińsku;
- Alena Tałkaczowa – dziennikarka TUT.by. Przebywała w mińskim areszcie śledczym przy ul. Waładarskiego; 18 lipca 2022 r. została z niego zwolniona.
- Ludmiła Czekina – dyrektor generalny TUT BY MEDIA. Przebywa w mińskim areszcie śledczym na ul. Waładarskiego.
Nie zostały one zwiolnione po 10 dniach od zatrzymania, co oznacza, że postawiono im zarzuty. Strona TUT.by, najpopularniejszy portal informacyjny na Białorusi, jest blokowana od 18 maja. W październiku Komitet Śledczy Białorusi wczczął kolejne postępowanie karne przeciwko pracownikom TUT.by oraz “innych osób”. Szczegółów sprawy nie ujawniono.
Przed „sprawą TUT.by” i po niej
- Kaciaryna Andrejewa – dziennikarka Biełsatu, zatrzymana 15 listopada 2020 roku, skazana na 2 lata więzienia za relację z akcji upamiętniającej zamordowanego Ramana Bandarenkę, w lutym została przeniesiona z kolonii karnej do aresztu w Homlu. 13 lipca 2022 została skazana po raz drugi – w procesie, w którym postawiono jej zarzutu dotyczące “zdrady stanu”. Usłyszała wyrok 8 lat i trzech miesięcy pozbawienia wolności.
- Daria Czulcowa – dziennikarka Biełsatu, zatrzymana 15 listopada 2020 roku, skazana na 2 lata więzienia za relację z akcji upamiętniającej zamordowanego Ramana Bandarenkę; obecnie przebywa w kolonii dla kobiet w Homlu.
- Iryna Słaunikawa – oficjalna przedstawicielka Biełsatu na Białorusi; wraz z mężem Alaksandrem Łojką została zatrzymana na lotnisku w Mińsku w nocy z 30 na 31 października. Oboje skazano na 15 dni aresztu za „przechowywanie na stronach Facebooka materiałów Biełsatu”, które później uznano za ekstremistyczne. Małżeństwo trafiło do aresztu tymczasowego przy ul. Akreścina w Mińsku. 15 listopada oboje znów stanęli przed sądem i usłyszeli wyroki kolejnych 15 dni aresztu. Tym razem za rzekome „drobne chuligaństwo”. Mąż dziennikarki dostał kolejne 15 dni za “nieposłuszeństwo wobec milicji”. 26 listopada zjawiła się informacja, że dziennikarka jest podejrzana o „organizację działań rażąco naruszających porządek publiczny lub udział w nich”. Po postawieniu jej zarzutów karnych, przeniesioną ją do aresztu nr 1 przy ul. Waładarskiego w Mińsku. Jej proces rozpoczął się 23 czerwca.
- Uładzimir Mackiewicz – filozof i metodolog, prowadzący programu „Rozmowa” w Biełsacie. Zatrzymany 4 sierpnia, w znak protestu przez 14 dni prowadził głodówkę, obecnie przebywa w areszcie nr 1 przy ul. Waładarskiego w Mińsku. 23 czerwca 2022 r. skazano go na 5 lat kolonii karnej – za „organizowanie akcji rażąco naruszających porządek publiczny”, „utworzenie formacji ekstremistycznej” i „znieważenie Alaksandra Łukaszenki”.
- Ihar Łosik – bloger (administrator kanału w Telegramie „Biełaruś gołownogo mozga”) i konsultant Radia Swaboda, zatrzymany 25 czerwca 2020 roku, oskarżony o „udział w masowych zamieszkach” i „organizację akcji rażąco naruszających porządek publiczny”, dwukrotnie prowadził głodówkę. 14 grudnia został skazany na 15 lat kolonii karnej;
- Ksienija Łuckina – była korespondentka państwowego kanału telewizyjnego „Biełaruś-2”, członkini Rady Koordynacyjnej, zatrzymana 22 grudnia 2020 roku w ramach „sprawy Press Clubu”, obecnie przebywa w areszcie śledczym nr 1 przy ul. Waładarskiego w Mińsku;
- Andrej Alaksandrau – dziennikarz i menedżer mediów, zatrzymany 12 stycznia 2021 roku w „sprawie By_help; zatrzymana została również jego dziewczyna Iryna Złobina. Obecnie przebywa w areszcie śledczym nr 1 przy ul. Waładarskiego w Mińsku;
- Dzianis Iwaszyn – dziennikarz Nowego Czasu i InformNapalm, zatrzymany 12 marca 2021 roku i oskarżony o „wywieranie wpływu na funkcjonariusza milicji w celu zmiany charakteru jego zgodnej z prawem działalności”, obecnie przebywa w więzieniu nr 1 w Grodnie;
- Andrzej Poczobut – grodzieński dziennikarz i korespondent Gazety Wyborczej, zatrzymany 25 marca 2021 roku w sprawie przeciwko Związkowi Polaków na Białorusi, obecnie przebywa w areszcie śledczym nr 8 w Żodzinie;
- Siarhiej Hardzijewicz – dziennikarz portalu Perszy Rehion, 2 sierpnia 2021 roku został skazany na podstawie trzech artykułów kodeksu karnego “za obrazę Alaksandra Łukaszenki”, “za obrazę funkcjonariusza milicji” i “za zniesławienie funkcjonariusza milicji”, obecnie przebywa w kolonii w Szkłowie;
- Alaksandr Iwulin – dziennikarz portalu Tribuna.com i piłkarz zespołu FK Krumkaczy, 3 czerwca został zatrzymany w swoim mieszkaniu i skazany na 30 dni aresztu pod zarzutem demonstrowania biało-czerwono-białej flagi w oknie. Po 30 dniach postawiono mu zarzut “organizacji masowych zamieszek”. Ostatecznie skazano go na 2 lata kolonii za poważne naruszenie porządku publicznego;
- Jahor Marcinowicz – redaktor naczelny Naszej Niwy, zatrzymany 8 lipca, 15 marca został skazany na 2,5 roku kolonii karnej;
- Andrej Skurko – szef działu reklamy i marketingu Naszej Niwy. 15 marca został skazany na 2,5 roku kolonii karnej;
- Iryna Leuszyna – redaktor naczelna agencji BiełaPAN, zatrzymana 18 sierpnia. Podejrzana o „organizację działań rażąco naruszających porządek publiczny”. Obecnie przebywa w areszcie śledczym nr 1 przy ul. Waładarskiego w Mińsku;
- Dzmitryj Naważyłau – były dyrektor agencji BiełaPAN, zatrzymany 18 sierpnia. Podejrzany o „organizację działań rażąco naruszających porządek publiczny”. Jest przetrzymywany w areszcie nr 1 przy ul. Waładarskiego w Mińsku;
- Waleryja Kasciuhowa – politolog i analityk, redaktor platformy Nasze Mnienie. Zatrzymana 30 czerwca 2021, oskarżona wezwania do przejęcia władzy i zmowę w tym celu, za co grozi jej 12 lat więzienia. Obecnie przebywa w areszcie nr 1 przy ul. Waładarskiego w Mińsku;
- Hienadź Mażejka – dziennikarz Komsomolskiej Prawdy w Biełarusi. Zatrzymany w nocy z 1 na 2 października. Postawiono mu zarzuty karne z artykułów o „podżeganie do wrogości społecznej” i „znieważeniu przedstawiciela władzy”. Grozi mu od 5 do 12 lat więzienia. Od 30 grudnia przebywa w areszcie nr 1 przy ul. Waładarskiego w Mińsku;
- Andrej Kuźnieczyk – współpracownik Radia Swaboda. Został zatrzymany 25 listopada, jego dom przeszukano. Miał zostać zwolniony 15 grudnia, po upływie 10 dni aresztu. Nie wyszedł na wolność. 23 grudnia postawiono mu zarzuty karne, jednak ani jego adwokat ani rodzina nie otrzymali informacji, gdzie jest przetrzymywany;
- Siarhiej Sacuk – dziennikarz i redaktor portalu Jeżedniewnik. Został zatrzymany 8 grudnia, przeprowadzono przeszukanie w jego mieszkaniu, a stronę portalu zablokowano. Następnie dziennikarza aresztowano pod zarzutem przyjęcia łapówki. W tej samej sprawie, związanej ze śledztwami dziennikarskim Sacuka, był on już zatrzymany w marcu 2020 roku, a następnie zwolniony z aresztu, obecnie przebywa w areszcie nr 1 przy ul. Waładarskiego w Mińsku;
- Siewiaryn Kwiatkouski – pisarz, autor książek, znany również jako publicysta. O zatrzymaniu pisarza 19 stycznia poinformował Telegram-kanał By_culture. Przez ostatnie pół roku Kwiatkouski był poza Białorusią. 2 lutego Seweryn Kwiatkowski został ewakuowany z Białorusi.
Ponadto za kratami przebywa jeszcze czterech członków Białoruskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy (BAŻ): publicysta i politolog Alaksandr Fiaduta (zatrzymany w „sprawie zamachu stanu”), lider Białoruskiej Chrześcijańskiej Demokracji, publicysta i pisarz Paweł Siewiaryniec (skazany na 7 więzienia za „organizację masowych zamieszek”), Ramuald Ułan, były właściciel Nowej Gazety Smorgoni (skazany na 2,5 roku ograniczenia wolności w otwartym zakładzie karnym za „zniesławienie” milicjanta); obrońca praw człowieka Leanid Sudalenka (skazany na 3 lata więzienia za „organizację i przygotowanie akcji, które rażąco naruszają porządek publiczny”).
BAŻ informuje również o dwóch atakach na dziennikarza pod koniec stycznia ubiegłego roku. Na prośbę ofiary, nazwisko dziennikarza nie zostało ujawnione. Wiadomo jednak, że za pierwszym razem napastnik złapał dziennikarza za gardło i próbował go ciągnąć, uciekł jednak, gdy pojawił się świadek, a za drugim razem dwóch nieznanych zamaskowanych mężczyzn zaatakowało dziennikarza, rzuciło nim o ścianę, padły groźby dotyczące pracy dziennikarskiej, ale w końcu napastnicy uciekli.
Organizacja „Reporterzy bez granic” w 2020 roku uznała Białoruś za najbardziej niebezpieczny dla dziennikarzy kraj w Europie. Według danych organizacji od sierpnia do grudnia 2020 roku doszło do 449 przypadków naruszeń wolności słowa na Białorusi, w tym okresie aresztowano 368 dziennikarzy. W ciągu całego roku 2020 wg BAŻ odnotowało 481 zatrzymań dziennikarzy. Od początku 2021 było to 55 zatrzymań dziennikarzy i 109 przypadków ataków na media.
AA, ksz/belsat.eu
