„Za wszystko jestem wdzięczny Bogu”. Nestor białoruskiej opozycji obchodzi 80. urodziny
80. urodziny obchodzi dziś Zianon Paźniak, lider najstarszego działającego ruchu demokratycznego mającego swoje początki jeszcze w czasach ZSRR. W 1993 roku założył na tej bazie partię Białoruski Front Ludowy. Dziś działa aktywnie w ruchu Wolna Białoruś współpracującym z Pułkiem Kalinowskiego i innymi białoruskimi formacjami ochotniczymi w ramach Sił Zbrojnych Ukrainy.
Zianon Paźniak już od lat 60. XX wieku był represjonowany przez sowieckie KGB, bo nie ukrywał swoich antytotalitarnych i patriotycznych poglądów. Wydawał zakazane pisma drugiego obiegu – tzw. samizdaty. Z wykształcenia jest archeologiem. Ujawnił, że na obrzeżach Mińska, w Kuropatach, znajdują się doczesne szczątki stalinowskich zbrodni z lat 30. i 40. Według różnych szacunków historyków w masowych grobach ukryto od kilkudziesięciu tysięcy do setek tysięcy ciał, w tym przedstawicieli białoruskiej inteligencji czy polskiej mniejszości (ofiary tzw. operacji polskiej NKWD).
Według wielu historyków w Kuropatach znajduje się kolejny, niezbadany dotąd „cmentarz katyński”, bo oprawcy z NKWD zakopywali tam ciała rozstrzelanych polskich oficerów z tzw. listy białoruskiej (to ci oficerowie, których losów dotąd nie udało się w pełni ustalić; przetrzymywani byli przed śmiercią na terenie sowieckiej Białorusi).
Wiedza o zbrodni w Kuropatach miała duży wpływ na kształtowanie się nastrojów patriotycznych na Białorusi i nowoczesnej białoruskiej tożsamości narodowej. Podobny proces w czasie tzw. pieriestrojki i głasnosti w II połowie lat 80. XX wieku zachodził też w innych sowieckich republikach (w tym w Rosji). Odkrywanie masowych grobów „białych plan” w historii i nazwanie krzywd wyrządzonych narodom ZSRR przez komunistyczny reżim wpływało na żądania zmian. Mimo represji w tamtym okresie Paźniak organizował różne nielegalne uroczystości dla upamiętnienia ofiar zbrodni systemu na Białorusi.
W 1990 roku, na fali dalszej demokratyzacji w ZSRR, został wybrany do Rady Najwyższej sowieckiej Białorusi. Była to pierwsza demokratyczna instytucja niepodległej Białorusi. W jej pierwszych latach był deputowanym białoruskiego parlamentu. W parlamencie, oprócz spraw historycznych, zajmował się m.in. badaniem katastrofy w elektrowni jądrowej w Czarnobylu w 1986 roku i ich jej skutków. W wyborach prezydenckich w 1994 roku, które ostatecznie wygrał Alaksandr Łukaszenka, zdobył ponad 12 proc. głosów.
Zianon Paźniak jako jeden z pierwszych sprzeciwił się stanowczo dochodzącemu do dyktatorskiej władzy Łukaszence. W obawie o swoje życie już w 1996 roku musiał udać się na emigrację. Mieszkał w różnych krajach, od USA po Polskę. Pozostawał ważną postacią zarówno dla opozycji w kraju, jak i na emigracji. Założona przez niego partia została zlikwidowana na Białorusi przez reżim w ubiegłym roku.
Paźniak obecnie angażuje się o wsparcie wolnej Białorusi, ale także wsparcie walczącej z rosyjską agresją Ukrainy, w szczególności białoruskich ochotników z Pułku Kalinowskiego i innych białoruskich formacji w ramach Sił Zbrojnych Ukrainy. Ruch Wolna Białoruś, który reprezentuje, stawia sobie za cel wyzwolenie Białorusi, jeżeli będzie to konieczne – drogą zbrojną.
– Za wszystko jestem wdzięczny Bogu – powiedział w jubileuszowej rozmowie z białoruską redakcją Biełsatu.
Wideo: rozmowa z Zianonem Paźniakiem
MaH/belsat.eu
