Czołowy rosyjski opozycjonista Aleksiej Nawalny zmarł dziś w kolonii karnej – poinformowała służba więzienna Rosji. Biełsat przypomina, kim był i jaką drogę przeszedł główny przeciwnik Władimira Putina.
– 16 lutego w kolonii karnej nr 3 skazany A.A. Nawalny poczuł się źle po spacerze, niemal natychmiast tracąc przytomność. Personel medyczny kolonii natychmiast przybył na miejsce i wezwano zespół pogotowia ratunkowego – czytamy w komunikacie Federalnej Służby Więziennej Rosji.
Więzień zmarł w wieku 47 lat, zostawiając żonę Julię, córkę Darię i syna Zachara.
Od “obrony moskwiczów” do ujawnienia bogactw Miedwiediewa i Putina
Aleksiej Nawalny urodził się 4 czerwca 1976 roku we wsi Butyń w obwodzie moskiewskim, jego ojciec był wojskowym. Zdobył wyższe wykształcenie z dwóch kierunków: prawa i ekonomii. Przez pewien czas pracował jako adwokat, jednak później rosyjskie władze pozbawiły go licencji.
W 2004 roku założył Komitet Obrony Moskwian. Organizacja walczyła o wstrzymanie budowy budynków, które miały pogorszyć warunki życia mieszkańców rosyjskiej stolicy. Potem Nawalny zaczął badać powiązania korupcyjne w strukturach państwa. W 2008 roku zyskał sławę publikując dowody na defraudacje w największych rosyjskich przedsiębiorstwach państwowych. Jako prawnik prowadził sprawy przeciwko koncernom Gazprom, Rosnieft, Transnieft i Gazpromnieft, starając się bronić drobnych akcjonariuszy oraz domagając się przejrzystości w sprawozdaniach firm. Analizował także zamówienia publiczne i walczył z naruszeniami w tej sferze.
W 2011 roku założył Fundację Walki z Korupcją (FBK), która przeprowadziła i opublikowała ogromną ilość śledztw. Najgłośniejsze z nich dotyczyły korupcyjnego imperium Dmitrija Miedwiediewa w 2017 roku i tajnego pałacu Władimira Putina w Gelendżyku nad Morzem Czarnym w 2021.
Poprzedził je film FBK pod tytułem “Czajka”. Opowiada on o związkach prokuratora generalnego Rosji Jurija Czajki z mafią.
Niedopuszczony do wyborów
W 2013 roku Nawalny spróbował zostać merem Moskwy. Według oficjalnych danych, zagłosowało na niego 27 proc. wyborców.
Nie ma w tym nic dziwnego, że działalność Nawalnego wywołała reakcję rosyjskich władz. Do więzienia trafił jego brat Oleg – jak twierdził sam polityk, na podstawie nieprawdziwych zarzutów. Siedziba Fundacji Walki z Korupcją i mieszkanie jej szefa były wielokrotnie przeszukiwane przez rosyjskie służby. Aleksiej Nawalny spędził też ponad rok w areszcie domowym, ale nie zrezygnował z działalności.
Przed wyborami prezydenckimi w 2018 roku Aleksiej Nawalny został najpopularniejszym politykiem opozycyjnym w Rosji. Do jego sztabu przedwyborczego dołączyło ponad 80 tysięcy wolontariuszy, a jego kandydaturę poparło podpisami 380 tysięcy Rosjan.
Drużyna Nawalnego skompletowała wszystkie dokumenty niezbędne do zarejestrowania jego kandydatury w wyborach na prezydenta, jednak Centralna Komisja Wyborcza odmówiła rejestracji, gdyż na polityku ciążył wyrok. Jako doradca gubernatora obwodu kirowskiego miał on rzekomo zajmować się kradzieżą majątku państwowego przedsiębiorstwa leśnego Kirowles. Według polityka sprawa karna została sfabrykowana.
Otrucie i aresztowanie
W sierpniu 2020 roku Aleksiej Nawalny został otruty i cudem przeżył. Jak ustaliła potem Fundacja Walki z Korupcją, padł ofiarą operacji specjalnej Federalnej Służby Bezpieczeństwa. Politykowi zrobiło się źle podczas lotu z Tomska do Moskwy. Samolot lądował awaryjnie w Omsku na Syberii. Tam opozycjonistę wprowadzono w stan śpiączki farmakologicznej i podłączono do respiratora. Po dwóch dniach został przetransportowany do kliniki Charité w Berlinie.
Współpracowniczka polityka Marija Piewczych powiedziała w wywiadzie dla Jurija Dudzia, że na wszystkich etapach urzędnicy i pracownicy szpitala w Omsku utrudniali transport do Niemiec i ukrywali stan chorego. Nawalny przeżył, ale wymagał poważnej rehabilitacji – musiał ponownie nauczyć się chodzić i mówić.
– Jeszcze niedawno nie rozpoznawałem ludzi i nie wiedziałem, jak mówić. Każdego ranka przychodził do mnie doktor i mówił: “Aleksiej, przyniosłem tablicę. Wymyślmy, jakie na niej napisać słowo”. Doprowadzało mnie to do frustracji, bo choć w pełni już rozumiałem, czego chciał lekarz, nie wiedziałem skąd wziąć słowa. W którym miejscu głowy zniknęły? Gdzie znaleźć słowo i jak zrobić tak, by coś oznaczało? – pisał potem polityk.
Rząd Niemiec oświadczył, że Rosjanin został otruty substancją paraliżującą układ nerwowy o nazwie Nowiczok. Sądząc z wypowiedzi Nawalnego, nie była to pierwsza próba otrucia go. Podobne symptomy, jednak słabsze, miała też jego żona Julia.
Po powrocie do zdrowia opozycjonista postanowił też wrócić do Rosji. 17 stycznia 2021 roku wylądował na moskiewskim lotnisku Szeremietiewo i od razu został aresztowany w sprawie Yves Rocher, wszczętej w 2012 roku. Według oskarżyciela Aleksiej Nawalny za pomocą oszustwa wykradł środki firmy. Potem politykowi dodano kolejne oskarżenia i na wolność już nie wyszedł.
W marcu 2022 roku został skazany na 9 lat pozbawienia wolności w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze za “oszustwa i brak powagi wobec sądu”. A w sierpniu 2023 roku usłyszał wyrok kolejnych 19 lat pozbawienia wolności za utworzenie “formacji ekstremistycznej”.
Współpracownicy opozycjonisty mówili, że był on świadom, że w Rosji czeka go niewola. Sądząc z listów i wiadomości od Nawalnego zza krat, które publikował jego zespół, polityk starał się do ostatnich chwil zachować bojowy duch, a o swoim życiu w niewoli opowiadał z ironią. W lutym 2021 roku, podczas procesu przeciwko 94-letniemu weteranowi sędzia zagroziła Nawalnemu, że wydali go z sali. Polityk odpowiedział na to, że to on ją wkrótce wydali.
14 lutego 2024 roku rzeczniczka prasowa Nawalnego Kira Jarmysz opublikowała jego wiadomość o tym, że został po raz 27. zamknięty w karcerze. Za pośrednictwem adwokata polityk opowiadał także o innych metodach wywierania na niego presji. Na przykład innym więźniom zakazano z nim rozmawiać, lub zamykano go w jednym pomieszczeniu z chorymi psychicznie.
– Jamalska kolonia postanowiła pobić rekord kolonii we Włodzimierzu jeśli chodzi o prymitywizm i podlizywanie się kierownictwu w Moskwie. Właśnie dali mi 15 dni karceru. To czwarty karcer w ciągu niecałych dwóch miesięcy, które u nich jestem. Znęcają się – przekazał Nawalny.
“Zwycięstwo jest nieuniknione”
17 stycznia 2024 roku na kontach w sieciach społecznościowych polityka pojawił się post, w którym tłumaczył on, dlaczego wrócił do Rosji po próbie zabójstwa.
– Siedzę już trzy lata. I trzy lata odpowiadam na jedno i to samo pytanie. Zeki [osadzeni] zadają je prosto i bezpośrednio. Funkcjonariusze administracji więziennej ostrożnie i po wyłączeniu rejestratorów. “Po co wróciłeś?” […] Mam swój kraj i swoje poglądy. I nie chcę rezygnować ani z kraju, ani z poglądów. I nie mogę zdradzić ani jednego, ani drugiego. Jeśli twoje poglądy są coś warte, powinieneś być gotów o nie walczyć. I jeśli trzeba, złożyć coś w ofierze […]. Moje poglądy nie są egzotyczne, ani sektanckie, ani radykalne. Najlepszym sposobem wybrania władzy są uczciwe i wolne wybory. Wszyscy potrzebują uczciwych sądów. Korupcja burzy państwo. Cenzury nie powinno być. Za tymi poglądami stoi przyszłość. Putinowskie państwo jest niezdolne do przeżycia. Kiedyś spojrzymy na jego miejsce, a jego tam nie będzie. Zwycięstwo jest nieuniknione. Ale na razie nie należy się poddawać i trzeba trzymać swoich poglądów – podkreślił opozycjonista miesiąc przed swoją śmiercią.
Arsien Rudenka, pj/belsat.eu
